RANA POZITIVISTIČKA KRIMINOLOGIJA

2. POZITIVIZAM I AUGUST COMTE

Pozitivizam (lat. positivus) filozofski pravac u filozofiji i nauci kojem je polazna tačka samo ono što je pozitivno, činjenični i iskustvom dato, i koji svoja istraživanja i izlaganja vrši samo u ovim granicama, odbacujući svaki metafizički put kao potpuno nepotreban i nekoristan; ovim se imenom naročito zove filozofska i sociološka škola Auguste Comte-a (1798 – 1857.), tvorca ovoga izraza, koja, odbacujući metafiziku, ograničava ljudsko znanje samo na odnose i zakone, na pozitivne nauke: matematiku, astronomiju, fiziku, hemiju, biologiju i sociologiju. Pozitivizam se javio kao reakcija na dotadašnje metafizičko shvatanje koje je zastupala klasična škola, koja je nastala pod uticajem prosvjetiteljstva. Za razliku od klasične škole, pozitivistička škola se razvila iz realističkog usmjerenja u kriminologiji.
Auguste Comte (Montpellier, 19. siječnja 1798. - Pariz, 5. rujna 1857.), francuski matematičar i filozof, ujedno i začetnik/osnivač pozitivističke škole, i naziva pozitivizam po kojemu ovo razdoblje nosi naziv.Jedina ispravna metoda po Comte-u je metoda empirijske nauke, u kojoj mogu da postoje samo empirijski provjerive tvrdnje o realnosti.Na taj način pozitivizam nastavlja sa odbacivanjem metafizike i odbacivanjem mogućnosti da u svom razumu, preko ideja o bogu i viječnim istinama, imamo prečicu pomoću koje možemo doći do saznanja svijeta. Comte je napisao knjigu "Kurs pozitivne filozofije". Već iz naslova ove knjige se vidi novi ton u filozofiji koji ukazuje na to da se pitanja kojima se bavila filozofija mogu rešiti na jednostavan način, jednim kratkim kursom koji će proglasiti da od sada za pravo saznanje treba smatrati empirijsku nauku, a da dosadašnji način mišljenja treba smatrati za nešto što je čovječanstvo preraslo i što spada u njegovo djetinjstvo i mladost. Comte je ambiciozno pokušao upotrebljivati naučne metode kod proučavanja društvenih pojava. Metode kojima je pokušao proučiti društvene pojave nazvao je „društvena fizika“, no međutim nakon sto je belgijski statističar, Adolphe Quetelet, upotrijebio isti naziv za svoje metode, Comte ga je napustio. Comte je upotrijebio ujedinjene pojmove iz latinskog i grčkog jezika i novu nauku nazvao saciologija, da bi njome imenovao svoju metodologiju. Konture pozivitizma postavio je francuski filozof Auguste Comte, koji je od Saint-Simona preuzeo ideju o tri razdoblja ili stupnja kroz koja čovječanstvo prolazi u potrazi za izvjesnom spoznajom:
1. Teološki - u kome prirodne pojave objašnjavamo natprirodnim silama kojima pripisujemo ljudske osobine i pretvaramo ih u božanstva
2. Metafizički - u kome ove sile postaju apstraktni pojmovi koji nam služe da opišemo pretpostavljenu i logičnu strukturu sveta, karakterističan za klasicizam, i
3. Pozitivni - U kome odustajemo od ovakvih subjektivnih upisivanja u stvarnost i prihvatamo da do istine možemo doći samo sistematskim ispitivanjem iskustva kroz naučna posmatranja i eksperimente. Pozitivistički pristup posebno stavlja naglasak na ponašanje koje se može izravno opažati. Tvrdi da faktori koje se ne može izravno opažati, poput osjećaja, nisu posebno važni i mogu zavaravati. Comte je smatrao da je sve probleme u društvu moguće riješiti naučnom metodom i istraživanjem i da proučavanje većih grupa ljudi pomaže formiranju određenih društvenih zakonitosti. Tako se rodio empiricizam, koji označava mišljenje da se sve društvene nauke moraju baviti empirijskim istraživanjem uz upotrebu naučnih metoda, a ne sa apstraktnom intuitivnom filozofijom, koja je bila osnova za rad klasičnih mislilaca. Empirizam (gr.iskustvo) filozofija iskustva, gnoseološki pravac koji cjelokupno saznanje izvodi iz iskustva; u metodološkom pogledu; princip da se nauke trebaju osnivati na iskustvu (osnivač gnoseološkog empirizma je Džon Lok, a metodološkog Frensis Bejkon); supr. racionalizam.

2.1 POZITIVISTI

Za pozitiviste je bilo značajno naučno proučavanje zločina i utvrđivanje njihovih uzroka i socijalno-determinističko razmišljanje o uzrocima kriminaliteta. Oni su vjerovali, da je prestupnik bolestan, manje sposoban i zbog toga su branili obradu (tretman) pred kažnjavanjem. A za kaznu su smatrali da svaka kazna mora biti individualno određena, kako bi uzela u obzir potrebe učinitelja. Pozitivističko mišljenje je značilo preokret klasičnog mišljenja, a značenje slobodne volje su zamijenili sa deterministikim konceptom. Determinizam (lat. determmare) učenje o određenosti ljudskog delanja i htjenja i uslovljenosti njihovoj spoljnim i unutarnjim uzrocima i motivima, pobudama, prema čemu ni čovječja volja ne može biti slobodna, nego određena i uslovljena tim uzrocima i motivima; supr. Indeterminizam. Dakle, on se temelji na pretpostavci, da je čovjekovo ponašanje posljedica tjelesnih, duševnih, ekoloških, i društvenih faktora, koje prestupnik ne može savladati. Deterministi su zastupali i stajalište, da nasljednost utiče na kriminalno ponašanje, tj. da je određena osoba predodređena da li će postati kriminalac ili ne.

3. KRIMINOLOGIJA

Kriminologija (lat. Crimen-zločin, gr. Logos-nauka);
nauka o zločinu s obzirom na okolnosti od kojima je izvršen i na unutarnje, psihološke, uzroke koji su ga izazvali.
I prije nego se konstituisala kao samostalna nauka kriminološka problematika obrađivana je od strane raznih drugih nauka kao što su psihologija, filozofija, krivično pravo i drugih srodnih nauka. Problem i etiologiju su obrađivali i grčki mislioci Aristotel i Platon. Međutim, kriminologija svoje ime prvi put dobija tek u 19. stoljeću. Naime, pojam kriminologije prvi put je upotrijebljen od strane francuskog antropologa Paul Topinard u njegovom djelu "Antropologie". Italijanski pravnik, jedan od začetnika italijanske antropološke škole, Raffaele Garofalo preuzima pojam kriminologije i svom djelu daje naziv "Kriminologija". U početku razvoja kriminologije njen glavni zadatak je bio izučavanje ličnosti delikventa. Tek kasnije se počela više obraćati pažnja i na samo krivično djelo. Ove dvije pojave izučavane su sa različitih aspekata: biološkog, psihološkog,sociološkog i psihopatološkog što je dovelo do razvoja različitih kriminoloških disciplina kao što su: kriminalna antropologija, kriminalna psihologija, kriminalna biologija i druge.
Postoji nekoliko pravaca u historijskom razvoju kriminologije i kriminološke misli. Neke od škola su:
• Klasična škola
• Pozitivistička škola
• Sociološka škola
• Čikaška škola

4. POZITIVIZAM U KRIMINOLOGIJI

Za pozitivizam je zanačajno da preovladava nauka, sljedbenici pozitivizma tzv. Pozitivisti su negirali prava definiranja kriminaliteta, koja su poticala od klasičnih kriminologa. Oni su svu pažnju usmjerili prema utvrđenju bolesti ili nedostatka kod učinitelja krivičnih djela. Pozitivisti su bili pristaše determinizma i bili su skeptici da postoji slobodna volja pojedinca. Obrada učinitelja krivičnih djela je koncept, koji proizlazi iz pozitivizma. Prije je bilo važno samo kazniti učinitelja, nije bilo bitno zašto je to uradio. Pozitivisti su unijeli promjenu jer su uz kažnjavanje dodali i obradu, i tvrdili su da je glavni cilj kazne izliječiti učinitelja. Još jedna pojava koja potiče iz pozitvizma je vremenski neodređeno kažnjavanje, koje je sadržavalo poruku da učinitelj mora biti zatvoren dok se ne izliječi.
Glavne dogme pozitivizma su slijedeće:
1. Nauka i eksperiment će odgovoriti na pitanja, koja se tiču kriminaliteta
2. društveni determinizam- ljudi postupaju prema društvenim zakonitostima, koje je moguće otkriti naučnim istraživanjem
3. Dobrobit pojedinca je značajnija kao dobrobit društva ( ako će biti pojedinac zadovoljan/ dobar, bit će i cijelo društvo).

Odnos između klasične kriminološke škole i pozitivizma u kriminologiji

Sinonim pozitivističke kriminološke škole je italijanska kriminološka škola, koja je povezana sa djelima Cesara Lombrosa, Enrica Ferrija i Raffaela Garofala. Ovu trojicu nazvali su jos i „ Nesveta trojica“ jer su se u svojim djelima suprotstavljali biblijskom obrazloženju izvora ljudi. Ali ujedno zvali su ih još i sveta trojica kriminologije, zbog njihovog iznimno velikog doprinosa, zasnovali su naučni pristup u proučavanju kriminaliteta i kriminalaca.

4.1. Cesare Lombroso

Cesare Lombroso (otac moderne kriminologije), iako je danas većina njegovih ideja neprihvatljiva. On je prihvatio Darwinovu evolucijsku teoriju ili teoriju evolucije organizama, koja je uticala na prihvatanje i uspjeh Lombrosove teorije. U 19. St. Biologija je imala jak uticaj na razvoj sociologije, a taj uticaj se odražavao u :
a) upotrebi analogija i terminologiji,
b) upotrebi načela evolucije

Društvo je označeno kao organizam, i za njegovo proučavanje je uporebljeno načelo organske evolucije. Lombroso je upotrebljivao darwinovu evolucijsku teoriju za obrazloženje prirode učinitelja. Tvrdio je, da se učinitelji kao ljudska bića razvijaju iz životinjskih vrsta i da zbog nedovršenog razvoja ostanu primitivni, atavistički, zaostali ili mutanti, koji se nikad u potpunosti ne razviju. Ovo mišljenje je dans neprihvatljivo, jer savremena biologija je došla do saznanja da svi ljudi potiču od iste vrste, pračovjeka. Lombroso je tvrdio da je nemoguće promijeniti „rođenog kriminalca“, i da je on predodređen da to postane, jer smatra da je to nasljedno prenosiva „bolest“. Masters i Roberson su kritikovali Lombrosa, te konstatirali da njegova teorija u bilo kojem drugom vremenu ne bi zaživjela i da se za mjesto oca moderne kriminologije treba zahvaliti Darwinu.
1. Teroja o atavizmu- atavizam
sličnost sa precima; slučaj kada se kod potomaka pojave izvesne duševne i fizičke osobine njihovih predaka, nasleđe osobina predaka. Za učinitelje krivičnih djela Lombroso je smatrao da su evolucijsko primitivni ili subhumni individui, koji posjeduju određene nedostatke u tjelesnom i duševnom karakteru. Tjelesne karakteristike je moguće utvrditi i mjeriti. Veliki dio svog naučnog života je poklonio proučavanju „bioloških nedostataka“ i identifikaciji vanjskih (vidljivih) tjelesnih karakteristika zlikovaca.
2. Upotreba eksperimentalnog ili naučnog metoda za proučavanje učinitelja krivičnih djela. Lombroso je prvi klinički kriminolog, koji je imao „prljave ruke“ zbog pregledavanja, mjerenja i ocjenjivanja lubanja kriminalaca. Neki su ga imenovali Kristofer Kolumbom nauke.
3. Razvoj kriminalne tipologije.
Iako je Lombrosov rad i sistem klasifikacije učinitelja krivičnih djela prevaziđen u savremenoj nauci, iako i danas postoje znanstveni krugovi koji podržaju njegovu teoriju. Njegov doprinos na tom području je velik, jer se radi o jednom između prvih sistematičnih eksperimenata kategorizacije kriminalaca. Lobroso je učinitelje krivičnih djela kategorizirao u : a) epileptične kriminalce, b) duševno bolesne kriminalce, c) rođene kriminalce, d) prigodne kriminalce.
Lombroso je posebno proučava ženske i utvrdio da je prostitucija atavistička pojava.
4. Ubijeđenost o vremenski neodređenoj kazni.
Lombroso je tvrsio da kazna ne bi smjela biti vremenski oodređena, jer nije moguće ocijeniti, hoće li se prestupnik u tom vremenu izlijčiti, a pored toga je u tom slučaju najveći problem kažnjavanje rođenih zlikovaca.
5. Upotreba statičkih metoda u kriminologiji. Lombroso je upotrebljavao statičke tehnike za prognoziranje ponašanja prestupnika.

4.2 Gabriel Tarde

Za razliku od Lombrosa koji je nalašavao značaj bioloških i tjelsenih činitelja kriminaliteta, Gabriel Tarde je naglašavao značaj socijalno-psiholoških faktora. Zastupao je mišljenje, da društvo ima značajnu ulogu u formiranju ponašanja kod prestupnika, a naravno značajne su i mogućnosti pojedinca i odluka za učinjenje krivičnog djela. Najznačajniji njegov doprinos u kriminologiji je ideja o profesionalnom učinitelju krivičnih djela. Tarde je utvrdio, da svaki učinitelj mora proći kroz postupak pripravništva, prije nego bude primljen u svijet kriminala. Pokušao je i klasificirati kriminalna djela. Analizirao je seljačke i gradske okoline i snažno napao Lombrosovu ideju o rođenom kriminalcu. Biološki i tjelesni faktori prema Tardeovom mišljenju mogu uticati na prestupnika, ali su manje značajniji i mogu služiti kao izgovor neodgovornosti za krivična djela.
Tarde je predložio nekoliko radikalnih reformi:
a) Potrebno je ustanoviti odbor stručnjaka (u kojem se ljekari i psiholozi), koji će se baviti ocjenom odgovornosti optuženog za krivično djelo.
b) Kazna mora biti određena prema psihološkoj ocjeni. Smatrao je da osuđenik mora osjetiti prikraćenost, a u svakom slučaju da su 2 učinitelja osuđena za isto djelo, kazna mora biti izrečena tako da se „uravnoteži i izjednači prikraćenost“. Za učinitelja sa sela zatvorska kazna je mnogo teža, nego za učinitelja iz grada, zato treba temeljito razmisliti, kako kazniti seoskog, a kako gradskog učinitelja, da bi kazna imala na oba jednak učinak.
c) Ukidanje porote. Porotnici su nespremni odnosno nesposobni stručno odlučivati u vezi krivice i kažnjavanja optuženih,
d) Posebne škole za sudije su nužda za bolji rad sudova i provođenje krivičnog zakonodavstva.
e) Podupirao je ideju o uvjetnom otpustu ili „uvjetnoj slobodi“

4.3 Raffaele Garofalo

Garofalova krminološka teorija se odražavala u slijedećim idejama:
a) Učinitelj krivičnog djela ima moralnu smetnju, koja ima organsku osnovu i prenosi se nasljeđem. Vjerovao je u biološko prenošenje krimogenih dispozicija, a ne u atavizam, kao Lobroso.
b) Dijelio je učinitelje na: ubice, nasilne kriminalce i kradljivce
c) Garofalo je bio pristaša Darwinove teorje o preživljavanju najsposobnijih, Smatrao je da se učinitelji krivičnih djela nisu sposobni prilagoditi društvu i da moraju biti zbog toga eliminirani ili onemogućeni. Bio je pristaša smrtne kazne i zatvorske kazne do smrti za one, koji nisu bili sposobi prilagoditi se društvu.
d) Garofalo je, slično kao Lambroso shvatao kriminalitet kao nešto što je organsko i prirođeno, a nije vjerovao da je kriminalce moguće upoznati prema vanjskom izgledu. Njegovi pregledi su se razlikovali od Tardeovih, jer je Tarde proučavao kriminalitet prije svega sa društvenog vidika.

4.4 Enrico Ferri

Enrico Ferri je jedan od najznačajnijih kriminologa ranog pozitivizma, koji je u svom djelu negirao ideju o postojanju slobodne volje. Zastuao je stanovište, da za slobodnu volju nema prostora u krivičnom pravu. Pratio je ideju o društvenom determinizmu kao prvobitnom uzroku kriminaliteta. Utvrdio je da pojedinci nose u sebi nasljedne gene za kriminalno ponašanje i imenovo ih rođenim kriminacima. Ferri je kategorizirao učinitelje krivičnih djela u pet grupa: rođeni kriminalci, duševno bolesni kriminalci, kriminalci iz strasti, prigodni kriminalci i kriminalci iz navike.
Ferri je bio društveni reformista. Smatrao je, da ljudi koji rade u krivičnom pravosuđu, moraju biti obrazovani, Posebno osposobljavanje je namjenio sudijama, poput njegovog prethodnika Gabriel-a Tarde-a. Kao i ukidanje porote i branio ukidanje bivanja osuđenika u ćelijama preko dana. Ferri je najviše uticao na popularnost pozitivizma u kriminologiji, ukinuo je uske osnovne koncepte i proširio ih po dubini u obimu obrade kriminaliteta kao društvene i individualne pojave. Njegov način obrade kriminalaca je bio aktuelan u Sjedinjenim Američkim Državama i u europi do sedamdesetih godina dvadesetog stoljeća.
Ferri je zasnovao 4 koncepcije kriminaliteta koje je iznio u svom djelu „Sociologia criminale“ (1886): naučnu, filozofsku, kriminalnopolitičku, i krivičnopravnu, predstavljajući tako cjelovit pogled na kriminalitet kao realnu društvenu pojavu. Osporavajući monističko objasnjenje kriminaliteta razradio je teoriju faktorskog pluralizma, dijeleći faktore kriminaliteta na antropološke, kosmičke i socijalne.
1. Antropološki (individualni) faktori su: a) organska konstitucija kriminalaca (anomalije lobanje mozga, senzibiliteta i sve tjelesne osobenosti, među kojima anomalije fizionomije) b) psihička konstitucija kriminalaca ( anomalije intelgencije, emocija, socijalnih osjećanja) c) lične osobine kriminalaca (rasne osobenosti, pol, uzrast, građansko stanje, profesija, domicil, dobrazovanje, odgoj)
2. Kosmički (fizički) faktori su: a) klima, konfiguracija zemljišta, godišnja doba, temperaturne varijacije, atmosferski pritisak, itd.
3. Socijalni faktori su: gustina naseljenosti, stanje javnog mnijenja i religije, uređenje porodice i sistem vaspitanja, industrijska proizvodnja, alkoholizam, ekonomska i politička organizacija, organizacija javne administracije, pravosuđa i policije, kao i sistem građanskog i krivičnog zakonodavstva.
Ferri polazi od nužnoti djelovanja svih faktora, tj. da je krivično djelo uvijek produkt međusobnog djelovanja antropoloških, kosmičkih i socijalnih faktora. Prio tome, on nastoji sintetizirati individualno sa socijalnim, konstitucionalno sa stečenim, statičko sa dogmatskim. Ova Ferrijeva koncepcija o prirodnoj i socijalnoj kauzalnosti ljudskih radnji predstavlja okosnicu doktrine pozitivne škole.

ZAKLJUČAK

Pozitivistička kriminološka škola je bila vodeća škola u drugoj polovici 19. Stoljeća. Pozitivizam je nastao kao reakcija na klasičnu kriminološku misao i strogo kažnjavanje kriminalaca. Lombarosa možemo imenovati ocem moderne kriminologije, a Comte-a osnivačem pozitivističke škole. Sve ličnosti koje su pripadale ovom razdoblju imale su snažan uticaj na razvitak kriminologije kakvu danas poznajemo.

LITERATURA

1. B. Petrović, G. Meško, „Kriminologija“, Pravni fakultet Univerziteta u Sarajevu, Sarajevo, 2004., str. 55
2. E. Muratbegović, „Kriminalistička prognostika i prevencija- hrestomatija“, Sarajevo,2010
3. http://www.vokabular.org/?search=pozitivizam&lang=sr-lat
4. http://www.filozofijainfo.com/da4_pozitivizam.html
5. http://filozofskitekstovi.wordpress.com/2011/01/10/pozitivizam-ogist-kont/

PROČITAJ / PREUZMI I DRUGE SEMINARSKE RADOVE IZ OBLASTI:

ASTRONOMIJA | BANKARSTVO I MONETARNA EKONOMIJA | BIOLOGIJA | EKONOMIJA | ELEKTRONIKA | ELEKTRONSKO POSLOVANJE | EKOLOGIJA - EKOLOŠKI MENADŽMENT | FILOZOFIJA | FINANSIJE |  FINANSIJSKA TRŽIŠTA I BERZANSKI    MENADŽMENT | FINANSIJSKI MENADŽMENT | FISKALNA EKONOMIJA | FIZIKA | GEOGRAFIJA | INFORMACIONI SISTEMI | INFORMATIKA | INTERNET - WEB | ISTORIJA | JAVNE FINANSIJE | KOMUNIKOLOGIJA - KOMUNIKACIJE | KRIMINOLOGIJA | KNJIŽEVNOST I JEZIK | LOGISTIKA | LOGOPEDIJA | LJUDSKI RESURSI | MAKROEKONOMIJA | MARKETING | MATEMATIKA | MEDICINA | MEDJUNARODNA EKONOMIJA | MENADŽMENT | MIKROEKONOMIJA | MULTIMEDIJA | ODNOSI SA JAVNOŠĆU |  OPERATIVNI I STRATEGIJSKI    MENADŽMENT | OSNOVI MENADŽMENTA | OSNOVI EKONOMIJE | OSIGURANJE | PARAPSIHOLOGIJA | PEDAGOGIJA | POLITIČKE NAUKE | POLJOPRIVREDA | POSLOVNA EKONOMIJA | POSLOVNA ETIKA | PRAVO | PRAVO EVROPSKE UNIJE | PREDUZETNIŠTVO | PRIVREDNI SISTEMI | PROIZVODNI I USLUŽNI MENADŽMENT | PROGRAMIRANJE | PSIHOLOGIJA | PSIHIJATRIJA / PSIHOPATOLOGIJA | RAČUNOVODSTVO | RELIGIJA | SOCIOLOGIJA |  SPOLJNOTRGOVINSKO I DEVIZNO POSLOVANJE | SPORT - MENADŽMENT U SPORTU | STATISTIKA | TEHNOLOŠKI SISTEMI | TURIZMOLOGIJA | UPRAVLJANJE KVALITETOM | UPRAVLJANJE PROMENAMA | VETERINA | ŽURNALISTIKA - NOVINARSTVO

 

preuzmi seminarski rad u wordu » » » 

Besplatni Seminarski Radovi

SEMINARSKI RAD